Начальная страница журнала
 
Архив

 

Портреты


УНУДУЛМАЗ СЯНЯТКАР

Автор: Ниэар БАЙРАМОВА                  Город : Baku  Страна : Azerbaijan
Страницы : 1

        Гылман Баламяммяд оьлу Салащов Азярбайжан Дювлят Мащны вя Рягс ансамблынын йарадыжыларындан вя илк рящбярляриндян бири, устад каманчачалан, дириъор, бястякар, Ямякдар инжясянят хадими олмушдур.

        Гылман Салащов 1906-жы ил мартын 16-да Балаханыда анадан олмушдур. 3 йашы оланда о аиляси иля бирликдя атасы Баламяммяд кишинин шящярдя тикдирдийи евляриня кючмцш вя шящярдя йашамаьа башламышлар. 6 йашы оланда Гылман атасыны итирмиш вя тарзян дайысы Аьанясим ону Цзейир бяйин йанына апарыб, бу ушаьын эцжлц мусиги дуйуму олдуьуну демишдир. Цзейир бяй дя она виолончелдя Леополд Ростроповичин (Мстислав Ростроповичин атасы) синифиндя дярс алмаьы мяслящят эюрмцшдцр. Бир ил щямин синифдя тящсил алдыгдан сонра бу алятдя чалмаьын ушаг цчцн аьыр олдуьуну эюрян Цзейир бяй она юз каманчасыны вермишди. Каманчайа олан севэиси Цзейир бяйин йаратдыьы Азярбайжан Дювлят Тцрк Мусиги мяктябиндя, сонрадан Асяф Зейналлы адына Мусиги Техникумунун каманча синифиндя тящсил алмаьы она нясиб етмишдир. Техникумун няздиндя 1927-жи илдя Ящмяд Бакыханов “Солистляр” ансамблыны йаратмышдыр, бу ансамблын цзвляри арасында Гылман Салащов да варды.

        ХХ ясрин яввялляриндя Азярбайжан халгынын дащи бястякары Цзейир Щажыбяйли халг мусигисини нота кючцрмцш, бунунла да пешякар халг мусигиси мядяниййятинин ясасыны гоймушдур. Цзейир Щажыбяйли 1931-жи илдя илк дяфя нотла чалынан оркестр йаратмышдыр. Бу оркестрын цзвляри Сяид Рцстямов, Ялювсят Садыгов, Гылман Салащов, Бящрам Мансуров, Хосров Мяликов вя башгалары олмушдур.

        1936-жы илдя ися Цзейир Щажыбяйли М.Магомайев адына Филармонийада Мащны вя Рягс ансамблыны йаратмышдыр. Щямин ансамбла бядии рящбяр кими Цзейир Щажыбяйли юз ассистенти эюркямли дириъор, хормейстер, бястякар, каманча устасы Гылман Салащову тяйин едир. Гылман Салащовун бу ансамблын инкишаф етмясиндя бюйцк ролу олмушдур. Гылман мцяллим Азярбайжанын бюлэяляриня эедиб, орадан истедадлы эянж ифачылары вя ряггаслары сечиб, онлары бу ансамбла жялб етмишдир. О, юз эцж вя енеръисини бу ансамблын эцндян-эцня чичяклянмясиня сярф етмишдир. Бундан башга Гылман Салащов халг мащныларыны, халг рягслярини халгын дилиндян юйряниб нота салмышды. Халг мащныларындан “Ялимдя сазын гурбаны”, “Бу Лейли”-ни Гылман Салащов хор цчцн ишлямишдир.

        1938-жи илдя Москвада Азярбайжан Республикасынын Мядяниййят вя Инжясянят 10 эцнлцйц-декадасы кечирилди. Бу декадада Гылман мцяллимин рящбярлийи иля Мащны вя Рягс ансамблы юз уьурлу чыхышыны етди. Бу уьурлу чыхышларына эюря сонрадан ансамбла Дювлят Статусу верилди - Азярбайжан Дювлят Мащны вя Рягс ансамблы адландырылды. 1939-жу илдя Москвада Ы Цмумиттифаг Ифачылыг мцсабигясинин Гылман Салащов лауреаты олмушдур. 1940-жы илдя ися Дювлят Гылман Салащовун мисилсиз ямяйини гиймятляндиряряк она Азярбайжан Республикасынын Ямякдар инжясянят хадими фяхри адыны вермышди.

        Советляр юлкясиндя илк дяфя 1958-жи илдя ансамбл Чиндя бюйцк консерт програмы иля чыхыш етди. Консертдя онлар няинки юз мащны вя рягсляримизи, щямчинин Чин Халг рягслярини дя ифа етдиляр. Ансамблын цзвляри арасында Республиканын Халг артисти Рцбабя Мурадова, ряггасялярдян Халг артистляри Яминя Дилбази, Роза Жялилова, ряггаслардан Бюйцкаьа Мяммядов, Ялибаба Абдуллайев дя варды. 4 ай Чиндя гастролда олан ансамблын уьурлары щядсиз иди. Консертдя Чин Халг Республикасынын Дювлят шурасынын сядри Жой Ен-лаем шяхсян юзц иштирак етмиш вя ансамблын бцтцн цзвляри иля башда Гылман мцяллим олмагла эюрцшмцш, 10 эцн дя ялавя ансамблын Чиндя галмасыны хащиш етмишдир. Ордан да ансамбл гоншу юлкя олан Монголустан Халг Республикасына дявят алмышды. Ансамбл Монголустанда да 20 эцн уьурлу консертляр вермишди. Гастролдан гайытдыгдан сонра ансамблын уьурлу жыхышлары щаггында “Правда”,”Коммунист”,”Бакински рабочи” гязетляриндя мягаляляр дярж олунмушду. Гылман мцяллим ансамблын гызьын иш фяалиййятиля мяшьул олмасына бахмайараг, йарадыжылыг, бястякарлыг ишлярини дя давам етдирирди. О, щям дя мяшщур “Нялбяки” рягсинин мцяллифи олмуш, бундан башга “Севэилим”, “Кцрд”, “Гавал”, “Наз елямя” рягслярини йазмышдыр. “Гавал”, “Наз елямя”рягсляри иля Яминя Дилбази бцтцн дцнйаны эязмишди. “Наз елямя” рягсиля ися Яминя Дилбази Мащмуд Есембайевля бирликдя Тофиг Таьызадянин чякдийи “Ямяк вя гызылэцл” филминдя чякилмиш вя юз рягсляри иля филмин мющцрцнц вурмушдур. “Булаг башында” сциеттасы, “Азярбайжан тойу”, “Дядя Горгуд” кими тамашалары иля дя Гылман Салащов танынырды. Гылман мцяллимин щямчинин мащнылары да дилляр язбяри иди: “Кюнцл вердим” (Шювкят Ялякбярованын ифасында), “Бирдянясян”. Гылман Салащов Нийази вя Андрей Бабайевля бирликдя “Бир бахчанын чичякляри” адлы ясярини йазмышдылар. Щямин ясяр дя “Гызыл фонд”да сахланылыр.

        Гылман Салащов Хан Шушински, Зцлфи Адыэюзяловла бирликдя Азярбайжан районларында консертлярдя, ел байрамларында, халг шянликляриндя иштирак едибляр. Жаббар Гарйаьдыоьлунун анадан олмасынын 75 иллийиндя Жаббар Гарйаьдыоьлу “Щейраты”-ны Гурбан Пиримов вя Гылман Салащовун мцшаийятиля трио шяклиндя охумушдур. Бу консерт телевизийанын “Гызыл фонду”нда сахланылыр.

        1959-жу илдя Москвада ЫЫ дяфя Азярбайжан Республикасынын Мядяниййят вя Инжясянят 10 эцнлцк-декадасы кечирилмишди. Декада да Дювлят Мащны вя Рягс ансамблынын бядии рящбяри Гылман Салащов башда олмагла Республиканын Халг артистляри ряггася Яминя Дилбази, Роза Жялилова, ряггас Ялибала Абдуллайев, бястякар Тофиг Гулийев чыхыш едирди. Бу декада да уьурлу чыхыш нцмайиш етдирдикляриня эюря ансамбл эурултулу алгышларла гаршыланды.

        Гылман мцяллим эежя-эцндцз чалышыб, ансамблын даща да инкишаф етмяси цчцн ансамблын нязниндя “Сазчы гызлар” ансамблыны йаратды. Ансамблын солистляри - Ямякдар артист Рящиля Щясянова, Халг артисти Елмира Рящимова иди.

        Гылман мцяллим бястякарлардан Солтан Щажыбяйов, Нийази, Рауф Щажыйев, Сяид Рцстямов, Жащанэир Жащанэиров, Щцсейн Гямбярли, Гара Гарайев вя Жювдят Щажыйевля достлуг едирди. Ящмяд Бакыхановла ися аиляви достлуг едир, щятта Кисловодскидя аиляви истиращятдя олмушдулар. Гылман мцяллим шаирлярдян Сямяд Вурьун, Микайыл Рзагулузадя, Мирмещди Сейидзадя иля достлуг едирди. Мяммяд Ращим, Солтан Дадашовла бирэя йарадыжылыг фяалиййяти иля мяшьул олмуш, онун бястялядийи “Кюнцл вердим”, “Бирдянясян” адлы мащныларынын мцяллифи олмушлар.

        Гылман Салащов щямчинин мцяллимлик фяалиййятини дя давам етдирирди. О, Асяф Зейналлы адына Мусиги Техникумунда илк дяфя каманча цзря нот синфини ачмышды. Онун тялябяляри Ямякдар артист Тялят Бакыханов, Руэиййя Рзайева (Аьабажы Рзайеванын бажысы), Ямякдар артист Щафиз Мирзябяйов, Фируз Ялизадя иди.

        Бцтцн бунлара бахмайараг, Гылман мцяллим цряк чатышмамазлыьындан язиййят чякириди. О, 1974-жц ил октйабрын 12-дя хястяханада цряк чатышмамазлыьындан эюзлярини ябяди олараг йумду. Юлцмцндян сонра Ящмяд Бакыханов адына ев музейиндя Гылман Салащовун хатирясини ябядиляшдирмяк цчцн хцсуси бир эушя айрылды. Щямин эушядя Гылман мцяллимин каманчасы, ялйазмалары, шяхси яшйалары, фотошякилляри сахланылыр. Азярбайжан халгы юз сяняткарыны унутмур, ону йад етмяк цчцн щямин музейя эялир, ябядийашар Гылман мцяллими йад едирляр.

        Азярбайжан мусиги мядяниййятинин инкишафында юзцнямяхсус хидмятляри олан Гылман Салащов халгымызын йаддашында бу эцн дя йашайыр, йашайажагдыр.

        ЯДЯБИЙЙАТ

Солтан Щажыбяйов, Тофиг Гулийев
“Заслуженный коллектив Азербайджана Государственный ансамбль Песни и Танца”, Гылман Салащовун архивиндян


Страницы : 1

     ©Copyright by MusigiDunyasi
 

 

English Начало Написать письмо Начальная страница журнала Начало страницы